Tabiat, jamiyat va insonni, ular о‘rtasidagi munosabatlarni о‘rganuvchi fanlar tizimi jadallik bilan yangilanib, miqdoran ortib bormoqda. Hatto bir fanning о‘zi cheksiz sohalarga ajralib bormoqda. Biroq ular qanchalik chuqurlashmasin, bu sohada san’at ifoda etadigan mazmunni, in’ikos etadigan zavq-shavqni, uning zimmasidagi vazifani, u aks ettiradigan ta’sirchanlikni va tafakkur tarzini hech bir tabiiy fan, aniq fan, texnika fanlari yoki ijtimoiy fanlar taqdim eta olmasligi haqiqat. San’at “tabiat-jamiyat-inson” tizimini, ularning munosabatlarini ifoda etish, yoritish bilan cheklanmasdan, ular о‘rtasidagi adolatli muvozanatni ta’minlash yо‘l-yо‘riqlari, qoida va meyorlarini kishilar ongi va qalbiga singdirishda ham insoniyatning о‘tkir va tezkor quroli vazifasini о‘taydi. U о‘zining badiiy ijod jarayoni va badiiy idrok etish tizimi orqali juda murakkab bо‘lgan, ba’zan esa mavjudlik ehtimolidagi masalalarga ham yechim topadi va ularga hayotiy mazmun beradi. Zero, Prezidentimiz I.Karimov ta’kidlaganlaridek: “San’at va madaniyatdek qudratli kuch orqali inson qalbiga yо‘l topish haqida sо‘z yuritar ekanmiz, hammamiz yaxshi tushunamizki, har qaysi iste’dod egasi о‘ziga xos bir olam, shu sababli ijod ahliga qandaydir aql о‘rgatish, eng asosiysi, ularni boshqarishga urinish mumkin emas. Lekin bu hayotda ularni birlashtiradigan, yangi ijodiy marralar sari ilhomlantiradigan muqaddas tushunchalar borki, ular Vatan va xalq manfaati, ezgulik va insoniylik tamoyillari bilan uzviy bog‘liqdir. Agarki har qaysi ijodkor, о‘z asarlarida ana shu о‘lmas g‘oyalarni bosh maqsad qilib qо‘ysa, ularni badiiy mahorat bilan ifoda eta olsa, hech shubhasiz, adabiyot ham, madaniyat va san’at ham tom ma’noda ma’naviy yuksalishga xizmat qilib, о‘zining ijtimoiy vazifasini tо‘liq ado etishga erishgan bо‘ladi”. (I.Karimov, “Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch”, T.: “Ma’naviyat”, 2008. – 158-bet).
San’at va madaniyat inson tafakkurining, ma’naviyatining asosi va bosh mezonidir. Chunki unda hayot aks etadi. Ammo о‘z holicha, kо‘zgudagidek emas, balki muallif maqsadiga bо‘ysunib, uning nigohi orqali bizga kо‘rinadi. Shunday ekan, ushbu yо‘ldagi birlamchi maqsad uning kelajagi bо‘lmish bо‘lajak kadrlarni tarbiyalash masalasidir.
Madaniyat va san’at sohasida teatr, kino, televideniye, xalq ijodiyotini rivojlantirish borasidagi zamonaviy talablarga, xalqimizning tobora ortib borayotgan intellektual, estetik va madaniy ehtiyojlariga javob beradigan yuksak malakali mutaxassislarni tayyorlash darajasi hamda sifatini takomillashtirish va tubdan oshirish maqsadida bugungi kunda mamlakatimizda san’at va madaniyat sohasiga kadr tayyorlaydigan oliygohlarning faoliyatini takomillashtirish yuzasidan hukumat va davlat rahbari tomonidan qator meyoriy hujatlar qabul qilinib, chora-tadbirlar amalga oshirilib kelinmoqda. Xususan, О‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Qarori bilan О‘zbekiston davlat san’at va madaniyat institutini tashkil etish tо‘g‘risidagi 2012 yil 4 iyun, PQ-1771-sonli qarori asosida Toshkent Davlat madaniyat instituti va О‘zbekiston Davlat san’at instituti negizida tashkil etilgan О‘zbekiston Davlat san’at va madaniyat institutiga о‘ta zamonaviy, jahonning kamdan-kam san’at va madaniyat oliygohlariga nasib etgan о‘quv binosi bilan ta’minlangani esa ushbu sohaning bо‘lajak kadrlariga bо‘lgan yuksak e’tibor samarasidir.....
Bunday e’tibor ushbu soha kadrlarini tayyorlashga о‘z umri va mehnatini bag‘ishlagan professor-о‘qituvchilardan katta mas’uliyat va qator vazifalarni bajarishni talab qiladi. Xususan:
— madaniyat, teatr san’ati, kino va televideniye sohasida zamonaviy talablarga javob beradigan, xalq ijodiyoti an’analarini asrab-avaylash va rivojlantirishga qodir, badiiy ijodning zamonaviy metodlari, innovatsion texnika va texnologiyalarni puxta egallagan yuksak malakali mutaxassislar tayyorlashni;
— madaniy-ma’naviy boylikni asrab-avaylash va kо‘paytirish, xalqimizning boy madaniy-tarixiy merosi hamda milliy va umuminsoniy qadriyatlar uyg‘unligi asosida о‘ziga xos xususiyatlarga ega bо‘lgan milliy teatr maktabi va badiiy ijod mahoratini rivojlantirishni;
— о‘qitishning zamonaviy shakl va metodlari, ilg‘or pedagogika, innovatsiya va axborot-kommunikatsiya texnologiyalari, elektron axborot resurslari, jumladan, Internetdan keng foydalangan holda, ta’lim jarayonining yuqori darajada olib borilishini;
— yoshlarni vatanparvarlik va milliy g‘oyaga sadoqat ruhida, ma’naviy yuksak va har tomonlama barkamol rivojlangan, keng dunyoqarashga ega bо‘lgan va mustaqil fikrlaydigan shaxslar etib tarbiyalash kabi vazifalar shular jumlasidandir.
Beqiyos ta’sir kuchiga ega ushbu soha imkoniyatlaridan foydalanish maqsadga muddatidan avval yetishni ta’minlaydi. Zero, san’at va madaniyat jamiyatning iqtisodiy zamini ustidagi muhim g‘oyaviy ustqurmalardan biridir.
“Ijtimoiy-gumanitar fanlar” kafedrasi o’qituvchisi B.Ma’rufboyev