2013 yil 8 fevral kuni О‘zbekiston Davlat san’at va madaniyat instituti О‘quv teatrida о‘zbek adabiy tilining asoschisi, mutafakkir shoir Alisher Navoiy tavalludining 572 yilligi va buyuk vatandoshimiz, atoqli davlat arbobi Zahiriddin Muhammad Bobur tavalludining 530 yilligiga bag‘ishlangan “Nazm va navo” nomli adabiy-badiiy, ma’naviy-ma’rifiy bayram tadbiri о‘tkazildi.

 

• madaniyat
• san'at
• adabiyot
• Navoiy
• Bobur

ФАРҲОД АҲМЕДОВ

 

Фон. Фон–оммавий бадиий-спорт байрамларида ёрдамчи вазифани ўтовчи гуруҳдир. Фон фақатгина оммавий бадиий-спорт байрамларидагина эмас, балки оммавий байрам ва томошаларнинг бошқа жанрларида ҳам кенг қўлланилади. Лекин кўпчилик «фон» билан «бадиий фон»ни янглиштиради. Бизга тарихдан маълумки, фон ва бадиий фон биринчи бўлиб жисмоний тарбия ва спорт байрамларида ишлатила бошланган. Фон оммавий спорт байрамларида фақатгина ёрдамчи вазифани ўтабгина қолмай, майдонда бўлиб ўтаётган воқеа ва ҳаракатларни тўлдириб, ранг-баранглик калоритини ошириб, ҳаракатни жонлантиради. Энг асосийси, режиссёрнинг ғоясини очиб беришга, томоша композициясидаги номер ва эпизодларни, сафланиш ва қайта сафланишларни бойитиб, монтажга ёрдам беради.

Томошанинг бадиий образини янада ёрқинроқ намойиш этишга, эмоционал таъсирни кучайтиришга замин яратади. Айниқса гуруҳлар номер ва эпизодларининг жой алмашувидаги очиқ монтажни амалга оширишда фаол иштирок этади.

• маданият
• санъат

ХУСАН  МИРПЎЛАТОВ

 

Дунёни англаш, воқеликни тушуниш ва бадиий ифодлаш образ – характерлар яратиш орқали амалга оширилади. Бадиий асарнинг марказида ҳамма вақт инсон туради. Инсоннинг ҳаёти, меҳнати, кураши, хис-туйғулари, қарашлари фикр мулоҳазалари  асарнинг мазмунини шаклини, сюжетини ташкил этади. Қаҳрамонга хос вазиятлар очиб берилиши орқали биз асарнинг маълум талабга жавоб беришини аниқлаймиз. Саҳна санъатида энг аввало драматургияда бадиий характер яратишга жуда катта аҳамият берилади. Характер яратиш асар марказига қўйилади, чунки драматик харакатни ташкил қилиш барча воқеа-ходисаларни ишга солувчи шахсият характернинг ўзига намоён бўлади.

Характер кенг қамровли атама бўлиб, ўз ичига катта маънони олади. Қаҳрамон ҳам, образ ҳам персонаж ҳам ўз моҳиятлари билан характерга боғланади. Драматургияда характер инсоннинг жамият билан, халқ билан, табиат билан боғлиқ холатда туташиб кетади. Характер нима қилганини, қандай қилганини тасвирлаш сюжет ва композицияни, мавзу ва ғояни, муаммони ўз ичига қамраб олади. Демак, характер деганимизда бадиий асар драманинг мавзуси ва ғояси, мазмун ва шакли сюжети ва композицияси кўз олдимизда яхлитлигича гавдаланади.

Актёр ўз роли устида ишлаш жараёнида образнинг характер ва характерлилигини аниқлаши муҳим аҳамият касб этади. Актёр характер устида ишни бошлашда муаллифнинг қаҳрамон тўғрисида берган тавсифига суянади.

• маданият
• санъат

Маънавиятини, маданияти ва санъатини, қолаверса ижодкори ва санъаткорини улуғлаган халқ тенглар ичра тенгсиз, улуғлар ичра улуғ ва ягона юртга айланиши шубҳасиз тарих исботлаган ҳақиқатдир.

Халқи фаровон юртнинг ҳар куни байрам, ҳар хонадонда хурсандчилик, тўй-у томоша. Ўзбек халқи азалдан санъатпарвар, ижодкор, ҳазил-мутойибага ўч, бир сўз билан айтганда топганини тўйу-томошага, байрамга сарф қилувчи сифатида оламга машҳур. Ўзбек халқининг фақат ўзигагина хос бу хусусиятлари мустақиллик йилларида яна авж олди. Мустақиллик туфайли юртимизнинг ҳар бир гўшасида байрам, ўзига хос тантана. Бу ўзбекнинг тарихий хислати.

Президентимиз И.А.Каримов “… миллий ҳаётимизда уйғониш юз берди. Тарихни тикладик. Она тилимизни англадик. Улуғ боболаримиз руҳини шод этдик… Юртимизга Наврўз кириб келди. Рамазон, қурбон ҳайитларига етдик.” — каби сўзларида ўтган асримизда халқимиз бошига тушган мусибатларнинг нечоғлик асоссиз эканлиги, миллий қадриятлар ва маънавиятимизга бўлган беписандлик каби иллатлар мустақиллик туфайли барҳам топганлиги, халқимиз ҳаётида уйғониш юз берганлигини таъкидлаб ўтган. Ҳа, чинданда, куни кеча миллион-миллион пахта эвазига, халқнинг онгини заҳарлаш, нафақат диний байрамлар, балки, халқ сайилларию халқ байрамларининг ҳам тақиқланиши, ўз қўшнисининг қоғоз қоралаб ёзган асарини ўқиш жиноят деб топилганлиги инобатга олинса, Мустақиллик том маънода халқнинг миллий уйғонишига асос бўлди.

• маданият
• санъат

 

ЖАҲОНГИР МАМАТҚОСИМОВ

 

Миллий мустақилликка эришганимизнинг шарофатли натижаси шу бўлдики, жаҳон тарихида катта ўрин тутган ўзбек халқининг маънавияти, маданияти ва санъати қайта жонланди. Иқтисодий-ижтимоий, маънавий-маърифий, маданий юксалиш йўлида ҳар томонлама мукаммал ўйланган ислоҳотлар амалга оширилди.

Президентимизнинг “Албатта, ҳозирги даврда бозор иқтисодиёти талабларини ҳам инобатга олиш керак. Лекин юксак бадиият ва ҳаққонийлик, эзгу мақсадларга хизмат қилиш руҳи билан суғорилган асарлар яратиш – барча санъат турлари каби бу соҳа учун ҳам асосий мезон бўлиши табиий. Бу мақсадга эришиш учун ёш ва истеъдодли драматург ва режиссёрлар, театр актёрларини тарбиялаб вояга етказиш айниқса долзарб аҳамият касб этади”[1], – деб таъкидлаган фикрларида санъатнинг айниқса саҳна санъатининг юксак кучга эга эканлигини, унинг таъсирчанлигини, бу соҳани юксалтириш учун ёшларга эътибор қаратиш кераклиги куннинг муҳим вазифаларидан бири эканлигини билиб олиш мумкин. 

• маданият
• санъат

(давоми)

 

“Маънавият куни”дан кўзланган мақсад ҳам аслида, талаба-ёшларни виртуал дунёга тушиб қолишидан асраш, уларнинг қалбини эзгулик, яхшилик уруғлари билан тўлдириш, энг аввало, бундайларни маргиналлик ҳолатидан чиқаришдир. Маргиналлик – айрим шахс ёки гуруҳнинг жамиятда муайян ижтимоий гуруҳ, табақа, қатламга мансуб бўлмасдан “чеккада”, “оралиқда”, “аросатда” қолишидир. Маргиналлик ҳолатига тушган ёшларнинг асосий “хусусиятлари” жамият муаммоларига эътиборсизлик, сустлик, теварак-атрофдаги воқеа-ҳодисаларга даҳлдорлик ҳиссининг сусайиши, беқарорликда кўринади. Бундайларнинг қалби шикастланган бўлади, уларнинг бошқалар таъсирига тушиш имкониятлари доимо юқори бўлади. Уларнинг қалбини эгаллашда катта қийинчилик сезилмайди. Бу – жамият ва миллат учун ўта хавфли;

-   ҳозирги кунда бутун инсониятга ўзининг жирканч қиёфасини кўрсатиб келаётган “оммавий маданият”га қарши курашиш ҳам “Маънавият куни” орқали самарали тарзда ҳал этилиши мумкин. “Оммавий маданият” натижасида тижоратлашган ва ғоябозлик мақсадида ўз-ўзидан пайдо бўлган “иқтидор”лар “оқимга солинади”, улардан иқтисодий манфаат нуқтаи назаридан фойдаланишади. “Оммавий маданият” – кўнгилхушлик, зўравонлик, оламон дидига мослашиш, бадиий саёзлик, диднинг тубанлиги, жиддий маданиятнинг товарга айлантиришга уринишдан иборатдир.

• маданият
• маънавият
• санъат

 

Мустақиллик йилларида мамлакат ижтимоий-иқтисодий, сиёсий, маънавий-маърифий соҳаларида эришилаётган ютуқлар, аслида Юртбошимиз томонидан ишлаб чиқилган кучли назарий концептуал ислоҳотларнинг натижаси ҳисобланади. Бундай ислоҳотлар натижасида Ўзбекистоннинг реал ҳаётида туб сифат ўзгаришлари содир бўлмоқда. Бу ҳолни, айниқса, таълим тизимида, хусусан олий таълим муассасалари фаолиятида яққол кўриш мумкин.

Шуни алоҳида қайд этиш лозимки, Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги тизимида бўлғуси мутахассиснинг ҳозирги кун талабларига жавоб бера олиш кўникмасини шакллантиришга эътибор кучайиб бормоқда. Айни пайтда, олий таълим тизимида тайёрланаётган юқори малакали мутахассиснинг маънавий оламини шакллантириш устувор вазифа сифатида кун тартибига қўйилмоқда.

Хўш, инсоннинг маънавий олами деганда нимани тушунмоқ зарур? Бу ҳақда мамлакат Президенти Ислом Каримов шундай дейди: “Инсон маънавий оламининг юксалиши билан боғлиқ турли ҳолатлар ҳақида кўп гапириш мумкин. Лекин мухтасар қилиб айтганда, Оллоҳнинг ўзи бизга буюрган комил инсон бўлиш, ҳалоллик ва адолат билан ҳаёт кечириш каби олижаноб фазилатларнинг маъно-мазмунини нафақат чуқур англаш, балки ана шундай хусусиятларга эга бўлиш, уларга амал қилиб яшаш – одамзоднинг маънавий бойлигини белгилаб берадиган асосий мезон, десак, ҳеч қандай хато бўлмайди. Ўйлайманки, бундай хулосага инсоният ўз онгли ҳаёти давомида доимо орзу қилиб, интилиб келган юксак маънавий идеалнинг фалсафий ифодаси, мантиқий натижаси сифатида қабул қилиш ўринлидир”[1].

• маданият
• маънавият
• санъат

 

Har qanday mamlakatning ravnaqi, umumbashariyat tarixida tutgan o`rni, mavqyei va shuhrati bevosita o`z farzandlarining aqliy va jismoniy yetukligiga bog`liqdir.

Islom Karimov

 

 

 

Yutboshimiz ta'kidlagan bu iboralar, har bir yosh avlod o`zi tanlagan kasbining mohir ustasi bo`lib yetishiga zamin hozirlaydi. Bugungi kunda yoshlarga yaratilib berilayotgan shart-sharoit va imkoniyatlarning har jabxani qamrab olishi quvonarli hol, albatta. Mamlakatimizda yoshlarni intellektual salohiyatini oshirish maqsadida fan olimpiadalari, ilmiy mavzudagi davra suhbatlar va turli mavzulardagi intellektual musabaqalar o`tkazilib kelinmoqda. Institutimizda ham aynan shu yo`nalishda qator samarali ishlar amalga oshirib kelinmoqda. Joriy yilning 25 yanvar kuni institut “Kamolot” YoIH Boshlang`ich tashkiloti hamda “Kino, televideniye va radio rejissyorligi” kafedrasi hamkorligida tashkil etilgan “ART INTELLEKT” intellektual uyini diqqatga sazovordir.

Bu loyihaning ilk bosqichida “Kino, televideniye va radio rejissyorligi” bo`limi 1, 2 va 4-kurs talabalari, shuningdek, 2-kurs “Ommaviy bayramlar rejissyorligi” iqtidorli talabalaridan tuzilgan to`rtta jamoa ishtirok etdi. Bu musobaqada “Kino, televideniye va radio rejissyorligi” kafedrasi o`qtuvchilari M.Qoraboyev va U.O`rinov hakamlar xay'ati a'zosi sifatida ishtirok etgan intellektual o`yinni “Kino, televideniye va radio rejissyorligi” mutaxassisligi 2-kurs magistranti D.Shokirov olib bordi. Ushbu tanlov “Kamolot” YoIH Boshlang`ich tashkilot yetakchisi T.Jo`rayev va tashkilot faollari, shuningdek, 50 nafardan ortiq talabalar tomoshabin sifatida ishtirok etdi.

“Ommaviy bayramlar rejissyorligi” bo`limi 2-kurs talabalarining “Universal” jamoasi faxrli 1-o`rinni, “Kino, televideniye va radio rejissyorligi” bo`limi 4-kurs talabalarining “TV ART” jamoasi 2-o`rinni va “Kino, televideniye va radio rejissyorligi” bo`limi 1-kurs talabalarining “Redru” jamoasi 3-o`rinni egalladi. G`oliblarga tashkiliy guruh tomonidan tayyorlangan maxsus diplomlar topshirildi.

Musoboqa ishtirokchilarda iliq taassurot qoldirdi. “ART INTELLEKT” musobaqasi yil bo`yi davom etishi rejalashtirilgan. Bu kabi musobaqalarning o`tkazilishi talabalarning jamoalarga birikib, o`z ustilarida ko`proq ishlashlariga imkon yaratadi. Bu musobaqa chin ma'noda yoshlarning salohiyatini oshiradi, desak mubolag`a bo`lmaydi.

Эл назарига тушган таниқли бир журналист телевидениега ишга келди. Кўп ўтмай ишдан бўшаб кетди. Мен ундан “Нега кетиб қолдингиз?”, – деб сўрадим. “Ие, Маҳкам ака, у даргоҳ қизиқ экан, битта кўрсатув тайёрлай десам, тасвирчига, режиссёрга, чироқчига, монтажчига, техникага боғланиб қолар эканман. Мен ижодкор одам ёзганимни матбуотга олиб борсам эртасига чоп қилиниб ўқувчига етиб боради, менга тўғри келмади” деди. Ҳа, бу журналист телевидение кўрсатуви кўпчиликка боғлиқ эканига, унинг машаққатларига чидай олмади, бу даргоҳда ўз маслагини топа олмади .

Санъатлар ичида телевидение, кино, театр маҳсули кўпчилика боғлиқлиги, синтетик санъат эканлиги унинг ўзига хос хусусиятлари борлиги журналистга тўғри келмади, чунки у якка ижодкор эди. Ёзувчи, шоир, бастакор, рассом якка ўзи ижод қилишни маъқул кўради. Истаган жойида қалам тебратади, рассом молбертини кўтариб расм сизади, бастакор ўз куйини нотага солади. Лекин мана шу ижод аҳлини ҳаммасини бирлаштириб  маҳсул берадиган даргоҳ театр, кино, телевидение санъати мавжуд. Бу даргоҳларда барча бир ёқадан бош чиқариб ишламаса, дили бир бўлиб масъулият билан ёндашмаса ижод маҳсули эл назарига тушмайди.

Бу санъат турларида жамоа сардори режиссёр атрофида маслакдошлар бирлашмаса, бир ғоя, бир режа учун курашмаса, барча интилишлар бир мақсад йўлида йўналтирилмаса қилинган меҳнат ўз самарасини бермайди.

• маданият
• санъат

Ўзбекистон Республикаси Маданият ва спорт ишлари вазирлиги тасарруфидаги Ўзбекистон давлат санъат ва маданият институтининг “Санъатшунослик ва маданиятшунослик” кафедраси 2013 йил 15 январь куни кеч соат 18:00 дан 20:00 га қадар институт 8-талабалар турар жойи маънавият хонасида атоқли адиб, кинодраматург Эркин Аъзам билан кафедра ўқитувчилари ва талабалар доирасида давра суҳбати бўлиб ўтди.

 

Мавзу: “Ёшлар маънавиятини шакллантиришда кино санъатининг ўрни”. (“Паризод”фильми мисолида)

 

Эркин Аъзам – ёшлар маънавиятини шакллантиришда энг аввало санъат ва адабиёт муҳим ўрин тутади. Шу жумладан кино санъати ҳам. Кино санъати ҳақида гап кетганда, бугунги кун замонавий кино жараёни кўз ўнгимизда намоён бўлади.

Ҳар бир даврнинг ўзига хос ихтиролари, ижодий изланиш ва ютуқлари, кинофильм ишлаб чиқариш жараёнларининг ўхшаш томонлари ва уларнинг ривожланиши сезилади. Яхши фильм ишлаб чиқариш учун, нафақат “смета”ларга асосланган катта маблағ, кинотехника асбоблари, балки тажрибали техник ва ижодий мутаҳассислар, янги ғоялар, қизиқарли сценарийлар, режисссурани чарҳланиши, актёрларнинг изланишлари, турли декорация ва либослар ишлатилиши, бетакрор жиҳозланган павильон ва табиат манзаралари тасвирга олиниши, овоз ва мусиқа билан замон талабига мос ишлар олиб борилиши ва махсус иш жараёнларини маъсулиятли бажарилиши талаб этилади.

Ҳар бир давлатнинг кино ишлаб чиқарадиган корхоналарида қонун-қоидалар, турли низомлар ва назариётга асосланиб иш олиб борилиши, кино санъатида янги ютуқларга эришилишига замин яратади.

Талабалар малакали мутаҳассис бўлиб етишишда, кино ва телевидение назариясини чуқур эгаллашларининг роли катта. Келгусида режиссёрлар билан ишлашда барча қонун-қоидаларни: юқори савияли томошабин маданияти, асарни таҳлил қилиш, тасаввур, эркинлик, хатти-ҳаракатларини билиш ҳар бир санъат касбида учрайди.

 

• маданият
• санъат

Ўзбекистон Республикаси Маданият ва спорт ишлари вазирлиги тасарруфидаги Ўзбекистон давлат санъат ва маданият институтининг “Санъатшунослик ва маданиятшунослик” кафедраси “Саҳна ва экран санъати драматургияси” бўлими талабаларининг “Драматург ва режиссёр” мавзуида Таниқли режиссёр Баҳодир Йўлдошев билан ижодий суҳбати.

Театр режиссёри Баҳодир Йўлдошев 1945 йилда Самарқанд вилоятининг Каттақўрғон шаҳрида санъаткорлар оиласида туғилган. У 1970 йилда Тошкент театр ва рассомлик санъати институтини тугатади. 1970–1971 йилларда армия сафида хизмат қилади. 1971–1974 йилларда Ҳамза номидаги Ўзбек академик драма театрида режиссёр, 1974–1984 йилларда бош режиссёр бўлиб хизмат қилади.

Ўзбек театрига янгиликлар киритиш, уни янада юксалтириш нияти билан иш бошлаган Баҳодир Йўлдошев Шиллернинг "Қароқчилар", Л.Толстойнинг «Тирик мурда», Уйғуннинг «Абу Али ибн Сино», «Беруний», «Зебуннисо», С.Аҳмаднинг «Келинлар қўзғолони», П.Қодировнинг «Юлдузли тунлар» асарларини саҳнага қўйиб, маданий жамоатчилик назарига тушди.

Б.Йўлдошев 1984 йилдан бошлаб Аброр Ҳидоятов номли Ўзбек Давлат драма театрида бадиий раҳбар сифатида фаолиятини давом эттиради. Бу театрда у «Майсаранинг иши», «Фармонбиби аразлади», «Паранжи сирлари», "Қора камар", «Зиёфат», «Искандар», «Фиридун», «Нодирабегим», «Ипак йўли» каби асарларни саҳналаштиради. Бу спектакллар матбуотда ижобий баҳоланиб, уларнинг кўпчилиги Халқаро ва Ўзбекистан театр фестивалларининг мукофотлари билан тақдирланди.

• маданият
• санъат
• театр

 
O`zbekiston Respublikasi Oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligining 2012 yil 10 dekabrdagi 486-sonli buyrug`iga binoan oliy ta'lim muassasalari uchun belgilangan “Manaviyat kuni” tadbirlarini samarali tashkil etish bo`yicha barcha oliygoh talabalari quyidagilarga e'tibor berishlari maqsadga muvofiq:
“Teatr bu ibrat xonadir”, — deb yozgan edi ulug` ma'rifatchi Mahmudxo`ja Behbudiy.
Bizning milliy teatr san'atimiz tarixan juda katta yo`lni bosib o`tgan bo`lib, uning qadimiy ildizlari xalq o`yin va tomoshalariga borib bog`lanadi. Lekin XX asrga kelib o`zbek teatr san'ati yangidan – yurtimiz va jahon miqyosida shakllangani, davrlar sinovidan o`tib kelayotgan an'ana va tajribalar asosida vujudga kelgani va kamol topganini e'tirof etish zarur. Xususan, poytaxtimiz va viloyat teatrlarida namoyish etilgan dunyo sahna san'atining mumtoz namunalari o`z vaqtida nafaqat yurtimiz, balki chet el tomoshabinlarini ham hayratda qoldirgani bu fikrni isbotlaydi. Shu bilan birga, teatr ijodkorlarimiz tomonidan yaratilgan milliy ruhdagi sahna asarlari xorijiy mamlakatlarda ham muvaffaqiyat bilan ijro etib kelinadi.
Ta'kidlash joizki, hozirgi vaqtda respublikamiz teatrlarida turli mavzu va janrlarda ko`plab spektakllar yaratilmoqda, o`ziga xos ijodiy izlanishlar davom etmoqda. Ayni paytda teatr san'atimizda ham bugungi hayotimizni, zamonamiz qahramonlari qiyofasini har tomonlama chuqur ochib beradigan spektakllar sahnalashtirilmoqda. Bu spektakllarning badiiy saviyasini anglash, g`oyasini tushunish uchun tomoshabinlar ham ma'lum tayorgarlikka ega bo`lishlari lozim. Ayniqsa oliy o`quv yurtlari va kollej talabalarida tomoshabin madaniyati va ko`nikmalarini shakllantirish juda muhim.
Talabalarning teatr tomoshasiga borishi uchun alohida tayyorgarlik ko`rishi lozim bo`ladi. Aytaylik, Milliy teatr sahnasida V.Shekspirning “Gamlet” asari sahnalashtirilgan bo`lib, talabalar aynan shu spektakl namoyishiga tashrif buyurdi. Talaba o`zini fikran bu tomoshaga tayyorlashi kerak. V.Shekspir ijodiga, asarlarining sahnalashtirilish tarixiga, xususan, “Gamlet” va uning ijrochilari ijodiga oid ma'lumotlarni o`rganib chiqishi lozim. O`sha davr tarixini kitob va internet ma'lumotlaridan foydalangan xolda ko`zdan kechirishi, asardagi g`oya, mavzu va muammolarning ildizi nimada ekanligini mushohada qilib ko`rishi maqsadga muvofiq bo`ladi.
Talaba o`zini teatr tomoshasiga ruhan tayyorlashi – yuqoridagi fikriy tayyorgarlik jarayoni bilan baqamti olib boriladi. Uning kiyinishi qay ko`rinishida bo`lishini tasavvur qila olishi, o`ziga chetdan nazar sola bilishi, agar lozim bo`lsa mana shu mavzuda do`stlari bilan maslahatlashishi kerak. Kiyinish madaniyati talabani o`ziga e'tiborli bo`lishga undaydi. Suhbatlashish, muomala, yurish-turish odobini tartibga soladi. Tashqi ko`rinishdagi jiddiylik talabaning ichki kayfiyatiga ham ta'sir etadi.
Talaba tomoshada o`zini qanday tutishi lozimligini bilishi zarur. Ijroga nisbatan munosabatni hushtak chalmasdan, samimiy munosabat va qarsaklar bilan bildirishi mumkin. Tomosha paytida boshqa kishilarning diqqatini o`ziga jalb qilmaslik uchun mobil telefonlarni butunlay o`chirishi va yon-atrofdagi do`stlari bilan gaplashmasligi kerak. Sahnadagi aktyorga luqma tashlamasligi, aksincha, spektaklni diqqat bilan tomosha qilish orqali aktyorga ruhiy madad berishi lozim.
Teatr – katarsis – ruhiy poklanish maskanidir. Shunday ekan, talaba ana shu ruhiy poklanish jarayoniga astoydil tayyorgarlik ko`rishi lozim. Talaba aqlan kechki tomoshani tahliliy tasavvur qilib ko`rishi, ijrochilardan o`ta jonbozlikni va hayotiy ijroni kutishi kerak. Shu tariqa uning hissiy qabul qila olish qobiliyati uyg`ona boshlaydi. Aktyor tushunib xatti-harakat qilish orqali emotsional uyg`onuvchanlikni ishga solib, tomoshabinning hislarini qo`zg`aydi va tomoshabin o`z ehtiroslari ta'sirida tomoshadan zavq oladi. Chunki faqatgina aqliy qabul – tomoshaning tomoshaviyligini yo`qotadi. Agar yuqoridagi jarayon o`talsa, faqatgina aqliy qabul emas, hissiy qabul jarayoni amalga oshadi. Undan keyingina aqliy mushohada ishga tushadi va tomoshadan xulosa chiqariladi.
Agar yuqoridagi jarayon uzluksiz va kamchiliksiz ado etilsa, hech qanday odobsizlik, gaplashib o`tirish, telefonda suhbatlashish kabi holatlarga o`rin qolmaydi. Endigi vazifa – tomoshaning  tahlili, g`oyaviy yo`nalishi, ko`tarilgan muammo va uni hal qilish yo`llarini mulohaza qilib ko`rishdir. Buning uchun kurs murabbiylari bilan biror bir  kunni belgilash (darslardan keyin) va barcha talabalar ishtirokida ko`rilgan asarni mufassal, ya'ni spektakl g`oyasi, asarning maqsadi, aktyorlar tomonidan ijro etilgan rollar haqida, shuningdek ijro uslubi, dekoratsiyalar, kostyumlar, chiroq va ranglarning uyg`unligi tahlil qilinishi lozim. Bunda har bir talabaning tahliliy suhbatda faol ishtirok etishiga erishish zarur bo`ladi. Savol-javob tarzida o`tkazilgan tahlil talabada o`z ishiga qiziqishini yanada kuchaytiradi, fikrlarini to`liq va erkin ifoda qilish qobiliyatini rivojlantiradi.
Bunday ishlash jarayoni talabaning fikrini charxlaydi, uni ijodiy faollikka undaydi va eng asosiysi, ularning o`z kuchiga ishonchini  mustaxkamlaydi.
Yurtimizdagi barcha teatrlar tomoshabinlarni ruhiy poklaydi, estetik zavq va ma'naviy ozuqa beradi. Shu bilan birga teatrlarning tarbiyaviy ahamiyati ham katta.
Eng muximi TEATR – TARBIYA O`CHOG`I ekanligini unutmasligimiz kerak.
 
 
 
O`zDSMI «Teatr san`ati» fakulteti dekani H.Shodiyev
 

Yangi yil kelishini nafaqat bolalar, balki keksayu yosh o`zgacha zavq va ishtiyoq bilan kutadi. yangi yilni yam-yashil archayu qorbobo, qorqizsiz tasavvur etib bo`lmaydi.
Yangi yil arafasida turli tashkilotlar bilan hamkorlikda bayram tantanalari o’tkazildi. Xuddi shunday bayram konsertlaridan biri O`zbekiston “Kamolot” yoshlar ijtimoiy harakati Toshkent viloyati O`rta Chirchiq tuman Kengashi va O`zbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligiga qarashli 16707-sonli xarbiy qism bilan hamkorlikda o`tkazildi.
Doirachilar ansamblining chiqishi bilan boshlangan konsert dasturi institut “Xalq ijodiyoti” fakulteti 2-kurs talabalari E.To`laganov va A.Yakubov rejissyorligi ostida sahnalashtirilgan bo’lib, unda o`quv teatri xonandasi A.Shomurodov, bir guruh iqtidorli talabalar – M.Xodjayeva, H.Qodirov,  A.Umarov, O`Xonimov, J.Tilovov hamda Z.Sobirov, xonanda K.Zoirovlar ijrosidagi kuy-qo`shiq va raqslar o`rin oldi. Ayniqsa, A.Umarovning taqlid janridagi hayvonlarga o`xshatmasi va jozibali raqslari bolalarga quvonch bag`ishladi.
Konsert dasturi davomida H.Qodirov “Vatandur bu...”, “Tinchlik”, A.Shomurodov “Kel endi”, J.Tilovov “Dunyosan”, “Mard yigitlar”, K.Zoirov “Mayli bor” hamda O`.Xonimovlar “Chamanda gul”, “Lazgi” kabi qo`shiqlarini yig`ilganlar e’tiboriga havola etdi.
Tadbirda ishtirok etayotgan eng yosh tomoshabinlarni zeriktirib qo`ymaslik uchun o`tkazilgan o`yinlarda faol ishtirok etgan bolajonlarga Yangi yil qahramoni – Qorbobodan esdalik sovg`alari topshirildi. 
 
O`zDSMI Ma'naviyat va ma'rifat bo`limi

2012йил 25 декабрь куни Ўзбекистон давлат санъат ва маданият институтининг “Маънавият-маърифат” хонасида “Халқ ижодиёти”таълим йўналишида малакали кадрлар тайёрлаш масалалари” (Фан ва ишлаб чиқариш ўртасидаги инновацион корпоратив ҳамкорликни ташкил қилиш ва йўлга қўйиш) мавзусида Республика илмий семинари ўтказилди.  
Мазкур анжуман Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2012 йил
4 июнь “Ўзбекистон давлат санъат ва маданият институтини ташкил этиш тўғрисида”ги  ПҚ-1771-сонли қарори ижросини таъминлаш мақсадида ўтказилди. Ушбу қарорда янги институтнинг энг муҳим вазифаларидан бири сифатида “… замонавий талабларга жавоб берадиган, бадиий ижодиётнинг илғор методлари, инновацион техника ва технологияларни пухта эгаллаган юксак малакали мутахассислар тайёрлашни йўлга қўйиш, ....” эканлиги белгилаб берилган эди. Санъат ва маданият муассасаларининг раҳбарлари, етук мутахассислар, таниқли маданият ва санъат намоёндаларини жалб этган ҳолда фан ва ишлаб чиқариш ўртасида инновацион корпоратив ҳамкорликни йўлга қўйиш мақсадида ўтказилган навбатдаги семинар “Халқ ижодиёти ва анъанавий қўшиқчилик” ҳамда “Чолғу ижрочилиги” кафедралари томонидан ташкил этилди.
 
Мазкур Республика семинарида Ўзбекистон Республикаси Маданият ва спорт ишлари вазирининг маданият ишлари бўйича биринчи ўринбосари Фотих Джалалов, Вазирлик Таълим муассасалари бошқармасининг етакчи мутахассиси Ботир Матёқубов, Республика халқ ижодиёти ва маданий маърифий ишлар илмий методик маркази, Қорақалпоғистон Республикаси Маданият ва спорт ишлари вазирлиги, вилоятлар ва Тошкент шаҳар маданият ва спорт ишлари бошқармаларидан раҳбар ва мутахассислар иштирок этдилар.
Семинарда Бухоро вилояти Маданият ва спорт ишлари бошқармаси бошлиғи С.Шароповнинг “Бухоро вилояти маданий-маърифий муассасаларини кадрлар билан таъминлаш ва мутахассисларнинг малакасини ошириш масалалари” мавзусидаги, шунингдек, Республика халқ ижодиёти ва маданий-маърифий ишлар илмий методик маркази Номоддий маданий мерос бўлими бошлиғи Қ.Тўқсоновнинг “Жойларда Ўзбекистон давлат санъат ва маданият институти битирувчиларига бўлган эҳтиёж ва кадрлар малакасига қўйилаётган замонавий талаблар ҳақида”  мавзусидаги маърузалари Республикамиз маданий-маърифий муассасаларида фаолият кўрсатаётган  битирувчиларнинг аҳволи ва институтни битирувчиларга ҳозирги кундаги ва келгуси 3 йилдаги эҳтиёж ва уларнинг малакасига қўйиладиган талабларга бағишланди. 
Халқ ижодиёти ва анъанавий қўшиқчилик кафедраси мудири, профессор Ў.Тошматовнинг “Халқ ашула ва рақс ансамбллари, Фольклор-этнографик жамоалари ҳамда Халқ чолғулари ансамбллари раҳбарларини замонавий талаблар асосида тайёрлаш масалалари”  мавзусидаги маърузасида эса институтда замонавий кадрларни тайёрлаш йўлида қилинаётган ишлар ёритилди.
Семинар иштирокчилари юқорида қайд этилган мавзуларга ўта жиддийлик билан ёндашиб, фаоллик кўрсатдилар ва натижада анжуман мунозараларга бой ва сермаҳсул бўлди. Семинар якунида билдирилган фикрларга кўра Вазирликнинг ҳудудий бошқармалари ва институт ўртасида мустаҳкам алоқалар ўрнатиладиган, талабалар амалиётини ташкил этишда ҳам ҳар икки томоннинг манфаатлари мослаштириладиган бўлди.
Семинар иштирокчиларига “Халқ ашула ва рақс жамоаларига раҳбарлик” бўлими талабалари ижросида концерт дастури ҳам намойиш этилди. Жойлардан таклиф этилган мутахассислар, институт профессор-ўқитувчилари ва ходимлари, талабаларга ушбу концерт дастури жуда манзур бўлди.
“Xalq ijodiyoti va an’anaviy qo`shiqchilik ” kafedrasi mudiri U.Toshmatov

O`tgan xaftadaO`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Narkotik moddalarni nazorat qilish milliy axborot-tahlil markazi, Milliy xavfsizlik xizmati va Toshkent shahar narkologiya dispanseri bilan hamkorlikda O`zbekiston Davlat san'at va madaniyat institutida “Narkotrafikka qarshi kurash va unga ta'sir ko`rsatuvchi omillar” deb nomlangan umumprofilaktik tadbir o`tkazildi.

Tadbirda O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Narkotik moddalarni nazorat qilish milliy axborot-tahlil markazi xodimi – X.G`.Djalolov, Toshkent shahar Narkologiya dispanseri vrach-narkologi – A.A.Glazkov va O`zbekiston Respublikasi Milliy xavfsizlik xizmati mas'ul xodimlari o`z ma’ruzalari bilan ishtirok etishdi.

Tadbirni institut o`quv ishlari bo`yicha prorektori N.Qosimov kirish so`zi bilan ochib bergach, navbatni mutaxassislarga berdi.

Narkotik moddalarni nazorat qilish milliy axborot-tahlil markazi xodimi H.G`.Djalolov va vrach-narkolog A.Glazkov so`z olib, giyohvandlik, uning salbiy oqibatlari haqida ma’lumot berdilar. Jumladan, Narkomaniya — “narkoz” va “maniya” — “odam” so`zlaridai kelib chiqqan”ligini, uning jamiyat taraqqiyotiga salbiy ta'siri borligi va unga qarshi kurashda xushyorlikni yo`qotmaslik zarurligini ta'kidlab o`tdi. Tadbirda Giyoxvandlik — ijtimoiy masala ekanligi, u o`z ichiga tibbiy, yuridik, biofiziologik, psixologik, iqtisodiy, tarixiy, demografik va boshqa masalalarni o`z ichiga olgani holda ular bilan bog`lanib ketishi, shuningdek, komil shaxs va ijtimoiy muhit masalasiga nisbatan jamoatchilik va ayrim oila a'zolarining tipologik hastalik jarayoni — reaksiyasi hisoblanishi aytib o`tildi.

Eng achinarlisi, giyohvandlik holatini uzoq vaqt davomida davolangandan keyin (og`ir holatlarda) ham qaytalanish holatlari kuzatiladi. Shuni esdan chiqarmaslik kerakki, eng havflisi narkoman va uning oilasidagilar ushbu holatga tushishiga qarshi kurashda ko`pincha kechikadilar. Shuning uchun narkotik moddani eksperiment yoki uning kayfini sinab ko`rish uchun iste'mol qilish, o`ta xavfli va aqlsizlik belgisi ekanligi mutaxassislar tomonidan ta'kidlandi. Mutaxassislar tomonidan giyohvandlik bilan bog`liq statistik ma'lumotlar ham aytib o`tildi.
Tadbir davomida “Afg`on afyuni yoxud odam tarqatayotgan omil” nomli hujjatli filmi va “Giyohvandlik — umr zavoli” mavzuidagi video rolik namoyish etildi.

Tadbir so`ngida talaba-yoshlar o`zlarining qiziqtirgan savollariga javob oldilar.
 
 
O`zDSMI Ma`naviyat va ma'rifat bo'limi